يادگيري و قوانين آن

در عصر و فضايي كه نقش معلم از انتقال دهنده به سهيل كردن و روشنگري تغيير يافته و فراگير، جستجوگر سازنده، خود رهبر، خلاق و تصميم گيرنده است. فعاليت ها معمولاً به صورت تيمي و گروهي انجام گرفته و جامعه از اين فرد انتظار كسب مهارتهاي اجتماعي و ارتباطي و داراي منش و شخصيت عالي طلب مي كند، اندوختن معلومات و گسترش پاسخ هاي معين و مشخص و توجه به محصول و نتيجه، كمرنگ بودن نگرش و مهارتها در تدريس، نوعي ايستايي و غفلت از قافله شتابان كاروان تعليم و تربيت محسوب مي گردد در اين مسير براي پويايي و زنده ماندن در عرصه علم در سطح جهان بايد دانش را معنا دار كرد مهارتهاي مفهوم سازي را آموزش داد و رابطه ها را دوبار معنا كرد.

براي هر كودك يادگيري تجربه اي طبيعي و لذت بخش است چه مي شود كه اين لذت با ورود به مدرسه  تبديل به يك مساله مي گرد  و مرتب بايد براي حل آن چاره انديشي كند؟ آيا غير از اين است كه ما با تلاش خودمان و گرفتن قدرت فعاليت از كودك يادگيري را براي او مصنوعي و مشكل مي كنيم. و مطالب سخت و دشوار را به خورد كودك داده بدون در نظر گرفتن هضم آن.

بي شك براي رسيدن به مقصد و نتيجه نهايي راهي مناسب منطقي وجود دارد كه پيمودن اين راه، رسيدن به آرمان را تسهيل كرده و سريعتر و منطقي تر به هدفمان مي رسيم.

 كه در اين راستا مطالب اراده شده در حافظه بلند مدت و جاگرفته و به آموخته هاي قبلي وي پيوند مي خورد كه اين يادگيري به يادگيري شبكه ي مفهومي مشهور است.

تعريف يادگيري:

يادگيري عبارت است از فرايند  تغييرات نسبتاً پايدار در رفتار بالقوه ي خود بر اثر تجربه.

قوانين يادگيري:

1-   قانون آمادگي:

هر شخص وقتي مطلبي را بهتر ياد مي گيرد كه آماده  يادگيري آن باشد و نسبت به آن مطلب علاقه داشته باشد به تعبيردقيق تر ميتوان گفت كه بايد در او انگيزه ايجاد كرد. انگيزه يعني رغبت و ميلي كه بر خصوصيات دروني فرد گيرنده منطبق باشد و ايجاد انگيزه يعني روشن كردن موتورهاي انساني به سوي اهداف مشخص. از سوي ديگر  ايجاد انگيزه موجب حركت آگاهانه دانش آموزان براي يادگيري مطالب مي گردد دانش آموز بايد بداند كه براي چه ياد مي گيرد و براي چه انرژي و وقتش را صرف  مطالعه مي نمايد. توجه به انگيزه، پاسخگوي سوالات فوق است و بدون آمادگي كمي براي يادگيري باقي مي ماند. قانون آمادگي تاكيد مي نمايد كه دانش آموزان را با اهداف كلاس آشنا كرده و نحوه استفاده و كاربرد مطالب در عمل را برايشان دقيقاً تشريح نماييد. با تشريح اين امكانات شما بزرگترين انگيزه جهت يادگيري مطالب را در آنان ايجاد كرده ايد.

2-  قانون تمرين

بر طبق اين قانون مواد و مطالبي كه بيشتر تكرار گردد بهتر به خاطر دانش آموز مي ماند. به منظور اجراي اين اصل بايد شرايط تمرين و آزمايش را در جريان تدريس فراهم سازيم. اين عمل ممكن است به وسيله يادآوري. دوره كردن بيان مطلب به زبان دانش آموز و يا خلاصه كردن مطلب به وسيله دانش آموز صورت گيرد.

3-قانون تاثير

يادگيري وقتي جذاب قوي و محرك است كه بتوانيم رضايت دانش آموز را جلب كرده، احساسات او را اقناع كنيم و به او اجازه دهيم تا تمايلات خود را ابراز نمايد و هنگامي ضعيف است كه احساسات و تمايلات منطقي دانش آموزان را ناديده انگاريم. بر طبق اين اصل دانش آموزي كه خشمگسن، غمگين و شكست خورده و گيج شده است به خوبي نمي تواند مطالب را ياد بگيرد.  بنابراين وظيفه ما به عنوان مربي تربيتي اين است كه شرايط يادگيري را طوري فراهم نماييم  كه در آن دانش آموز با ميل و رغبت و عاري از هر گونه تهديد و ترس به آموختن بپردازد و همواره تجربيات معنا دار را به عنوان پايه اين قانون در اختيار آنان قرار دهيم.

4-قانون تقدم

اين اصل را مي توان چنين بيان نمود كه شاگرد مطالبي را بهتر ياد مي گيرد كه اول بار صحيح به او ياد بدهند يعني تجربيات درست و دانش صحيح را در مرحله اول بياموزند نه اينكه تجربه و دانش غلطي را به او ياد بدهند و آنگاه در پي اصلاح آن تجربه و دانش غلط در مرحله دوم برآيند چه نيازمند است تا تجربه و دانش غلط را از ذهن وي خارج ساخته و حقايق را جايگزين وي ساخت. بر اساس همين قانون است كه گفته اند« اول بار تربيت صحيح دهيد چون تربيت مجدد بي نهايت مشكل تر از تربيت آغازين است»

5-قانون شدت

در جريان  يادگيري يمنظور از قانون شدت، توجه به دو عامل است: يعني تعداد دفعات تمرين و ديگري ميزان وقتي كه صرف تمرين مي گردد.

ميزان تمرين و وقتي كه شما به عنوان مربي در كلاس براي آن صرف مي كنيد كاملاً به متن درس و زمينه ادراك دانش آموزان بستگي دارد اگر شما سرعت تدريس و تعداد دفعات ضروري تمرين براي هر درس را رعايت نكنيد دچار افت گرديده و جريان يادگيري در درس شما به بن بست مي رسد.

6-قانون تاخير

مطالبي كه اخيراً ياد گرفته شده اند از نظر اين قانون بهتر به خاطر سپرده مي شوند. با توجه به اين اصل ما بايد در هر جلسه روي نكات مهمي كه در آخرين جلسه تدريس نموده ايم تاكيد كرده و آنها را يادآوري نماييم.

                                                            پايان                                                           

حسين يارايي رستمي